Negentien schooldirecteuren van SPO Utrecht plus de directeur professionalisering, zijn net terug van een driedaagse studiereis naar Vlaanderen. Zij bezochten scholen die, vanuit een sterke visie, hun onderwijs anders organiseren. Het gezelschap vormt samen de helft van alle schoolleiders bij SPO Utrecht. Hoe kwamen zij terug? Moe natuurlijk, maar ook enthousiast en verrijkt. Marjolein Titshof, directeur van de Prof. Kohnstammschool: ,,Wij gaan verder met wat we al deden, maar met nieuwe inspiratie.’’
Solidariteit Joeri Baartscheer, directeur van obs De Klimroos: ,,Ik heb veel geleerd, ja. Het mooie van zo’n studiereis is ook dat je intensief contact hebt met de andere directeuren, je leert elkaar goed kennen en je praat heel veel over onderwijs. Dat is fijn, want als je elkaar persoonlijk kent ontstaat vanzelf solidariteit. Die solidariteit is extra belangrijk nu, als wordt verwacht dat we elkaar helpen in tijden van lerarentekort, betekent dat soms ook concessies doen.’’
Leervragen Deze studiereis is onderdeel van de herregistratiemodule ‘inrichten en organiseren’ voor ervaren schoolleiders en wordt voor SPO Utrecht op maat verzorgd door de Thomas More Leiderschapsacademie. Trainers Robert Mentink en Marijke Nederkoorn gingen mee. Vooraf werkten de directeuren een stevige literatuurlijst door en stelden zij hun eigen leervragen op. De centrale vraag van deze module: ‘Hoe richt ik mijn schoolorganisatie zo in dat we kwalitatief goed onderwijs geven ondanks het personeelstekort?’
Herkenning Joeri: ,,Mijn focus lag vooral op het betrekken van leerkrachten bij veranderingen. Ik herkende veel in de Vlaamse werkwijze: ook bij ons op De Klimroos zijn leerkrachten samen verantwoordelijk en kunnen ze ruimte geven aan hun eigen affiniteit. De volgende stap voor mij zou zijn om hen nog meer verantwoordelijkheid te geven, ook voor budgetten, en de directie te verkleinen.’’
Cadeautje Ook Marjolein merkte op dat de Belgische ‘warme scholen’ hun team hebben opgedeeld in kleinere teams die ‘heel erg zelfsturend zijn’. ,,Ik zag dat ik daar nog meer kan uithalen op mijn school.’’ Ze ervaarde de driedaagse studiereis als ‘een cadeautje’: ,,We hebben een fantastisch leuke groep, met mensen die je heel goed kent. Je wisselt heel veel uit, want we doen op onze eigen scholen al heel veel, en we zeiden vaak ‘oh leuk, doe jij dat al, dan kom ik gauw bij je kijken.’’
Van begin tot eind Ook Arien Hartog, directeur professionalisering bij SPO Utrecht, genoot van de studiereis: ,,De directeuren praatten voortdurend over onderwijs en leidinggeven, van begin tot eind, ook tijdens de ontspanningsactiviteiten ging dat door. Zoveel tijd om daarover met elkaar te spreken heb je eigenlijk nooit.’’
Heel intensief ,,Boeien en binden van directeuren is een van mijn doelen tijdens deze reis en dit was bepaald geen vakantiereisje. Ze slapen geen nacht in hetzelfde bed en om 8 uur ’s morgens staat de bus klaar voor vertrek naar de volgende school. Het programma was heel intensief. De drie Vlaamse scholen die we bezochten, werken met grotere eenheden kinderen. Het bijzondere is, dat ze dat echt vanuit een visie doen, omdat deze werkwijze beter is voor de kinderen. In Nederland hebben we nog moeite met grotere eenheden kinderen op de basisschool, omdat dat is ingegeven door het lerarentekort.’’
Marjolein: ,,Wat we op deze scholen zagen, haakte echt aan bij waarmee wij al bezig zijn, zoals het voor leerlingen zichtbaar maken van doelen en succescriteria. Mooi om te zien dat het werkt. Iedereen, leraren en kinderen, had het op die scholen heel erg naar zijn zin.’’
Stadswandelingen en diners De drie bezochte scholen zijn zogenoemde ‘warme scholen’: Freinetschool De Tandem in Sint-Kruis, het Lab in Sint-Amands en Adite Diest in de gelijknamige plaats Diest. Zij maakten ruimte voor rondleidingen, presentaties en intervisie onder leiding van de Thomas More Leiderschapsacademie. De avonden waren voor gesprekken over onderwijs, tijdens stadswandelingen (in Brugge en Gent), brouwerijbezoek en gezamenlijke diners.
Doorpraten Gabrie van der Wijk (directeur obs Voordorp) vond de bezoeken aan de Belgische scholen inspirerend, maar vooral het gesprek daarna was voor haar de moeite waard. ,,Je bent constant aan het vertalen. Wat kun je hiermee, wat doen we al? Het was heel fijn om samen met twintig collega’s dóór te praten.’’
Het waarom en een visie ,,Tijdens deze studiereis werd ik bevestigd in de wetenschap dat elke verandering begint met de vraag waarom en een visie. Je weet het wel, maar in België hoorde ik weer dat veranderingen jaren kosten. We moeten echt de tijd nemen om te praten over waarom en visie. Ik gun dat ook mijn leerkrachten, jammer dat dat door het lerarentekort nu lastig te organiseren is. Wat ik mooi vind aan het model van ‘warme scholen’ is dat ieder in een team initiatiefrecht en adviesplicht heeft. Bij een verandering stellen ze twee vragen: ‘ben je principieel akkoord’ (ben je het eens met het principe, past dit bij onze visie?) en ‘heb je nog persoonlijk bezwaar’ (dat lukt mij nog niet, bij mij kan dit niet). Dat neem ik zeker mee naar mijn eigen school.’’
San Diego SPO Utrecht heeft een goede naam op het gebied van studiereizen voor haar onderwijspersoneel. Tussen 2012 en 2017 vlogen tijdens vier verschillende reizen in totaal zo’n dertig scholen (bijna alle scholen van SPO Utrecht) naar San Diego in de VS, om zich te verdiepen in onderzoekend leren op High Tech High, dat wereldwijd voorop liep. Het mooie was dat van elke school steeds ook een aantal leerkrachten meegingen, de studiereis was niet alleen voor directeuren en stafleden. De impact van de ‘High Tech High’ is nog steeds zichtbaar en heeft geleid tot wezenlijke veranderingen en het aanleren van 21ste eeuwse vaardigheden op de scholen van SPO Utrecht.
Joeri: ,,Zo’n studiereis werkt altijd goed om verder te kijken dan SPO Utrecht. Anders organiseren is inspirerend, maar bedenk: alles valt en staat met goede leerkrachten. Die zijn goud waard.’’
Zin om ook bij SPO Utrecht te komen werken? Kijk op ‘WerkenbijSPOUtrecht’