Nieuw en nuttig: ‘Micromonsters om je heen’, verdiepend lesmateriaal voor groep 5 tot en met 8, over vaccineren, virussen en bacteriën. Mooi en interessant: twee SPO-leraren ontwikkelden deze lessen, samen met drie andere collega’s. Mieke Lindeman van obs De Panda en Jelle van Toledo van obs De Koekoek.
Vaccineren is het thema van Micromonsters. Een actueel onderwerp dat niet eens met de coronapandemie te maken had. Dit lesmateriaal is gemaakt om jongens en meisjes vanaf 9 jaar iets te leren over de inentingen tegen het HPV-virus, dat kanker veroorzaakt. ,,De lessen helpen ook om het gesprek hierover op gang te brengen, zodat kinderen zelf een mening kunnen vormen,’’ vertelt Mieke.
Mieke Lindeman
,,Onze rol was lesmateriaal schrijven. Bioloog Tycho Malmberg van NIBI heeft me benaderd, hij begeleidde ons ook met het bepalen van de inhoud. In het curriculum primair onderwijs staat wel iets over vaccineren, schimmels en bacteriën, maar dit lesmateriaal biedt meer verdieping.’’
Mieke: ,,Eerst bepaalden we welke lessen we maakten en toen hebben we de onderwerpen verdeeld en uitgewerkt. Ik heb de lessen echt zelf bedacht, uitgeprobeerd en geschreven. Dat had ik nooit eerder gedaan, ik vond het heel bijzonder om te doen. Ik wilde bijvoorbeeld dat mijn les echt onderzoekend leren zou zijn, en dat is gelukt. Ik had mijn les op een A4-tje getikt en dan gaat de tekst naar de ontwerper. Als je je les dan terugziet in mooie lay out: dat is echt geweldig!’’
Jelle van Toledo
Ook Jelle werd benaderd door Tycho van het NIBI, nadat hij zich had aangemeld voor de jaarlijkse Natuur- Wetenschap- en Techniekconferentie. Hij studeerde eerder economie en geneeskunde, en staat inmiddels al vier jaar met plezier voor de klas op De Koekoek.
,,Ik vind het met mijn medische achtergrond van extra groot belang dat kinderen zelf iets van dit onderwerp weten, zeker in regio’s waar vaker ouders vaccinaties weigeren. Ik denk dat deze kennis, dat je latere schade aan je lichaam kunt voorkomen door inenting tegen HPV, bij kinderen thuis iets in beweging kan zetten.’’
,,Ik heb de lessen die we ontwikkelden, zelf uitgeprobeerd in de klas. Omdat het complexe en abstracte materie betreft, hebben we geprobeerd aan te sluiten bij de belevingswereld van kinderen. We vragen hen bijvoorbeeld eerst uit te rekenen hoeveel chipjes van 1 mm naast elkaar passen in een klaslokaal van 10 meter. Op deze manier proberen we kinderen gevoel te laten krijgen bij een factor 10.000; dezelfde als die tussen een chipje en een virus. In een andere les leren leerlingen hoe dokter Edward Jenner meer dan tweehonderd jaar geleden een manier vond om mensen te beschermen tegen het pokkenvirus. Het zou mooi zijn als kinderen na de lessen ‘Micromonsters’ echt zelf kunnen uitleggen hoe een vaccin werkt.’’
,,De lessen zijn goed uitvoerbaar, mooi vormgegeven en hopelijk triggert het materiaal de interesse van leerlingen in wetenschap. Kinderen willen best weten dat je anderhalve kilo aan bacteriën bij je draagt. Dat is ook hartstikke interessant toch? Had ik als kind in elk geval graag geleerd!’’ zegt Jelle.
,,De eerste druk van Micromonsters is al bijna op,’’ zegt Mieke niet zonder trots. ,,Ik geloof dat 150 scholen het materiaal al hebben besteld. Tijdens de NIBI-conferentie lieten we collega’s al kennismaken met een demo. Het was erg leuk om hun enthousiaste reacties te horen.’’
———————————–
Bij de vakvereniging van biologiedocenten NIBI kun je de lessen gratis bestellen.
De afgelopen maanden heeft een groepje leerkrachten onder begeleiding van het Nederlands Instituut voor Biologie lessen gemaakt over vaccineren voor groep 5 tot en met 8 van het basisonderwijs. De lessenserie bestaat uit een aantal lessen met verschillende werkvormen zoals lees- en rekenopdrachten, maar ook practica en ontwerpopdrachten. Zo maken de leerlingen kennis met Jenner en het pokkenvaccin en leren ze over de biologie achter vaccinaties en welke vaccinaties er zitten in het Rijksvaccinatieprogramma. In een rekenles komen ze erachter dat bacteriën en virussen piepklein zijn en je ze alleen kunt zien met een heel sterke microscoop. Ook leren ze over groepsbescherming door zelf een simulatieonderzoekje uit te voeren. In een grid van 10 x 10 rondjes kleuren ze rode stippen in die staan voor personen die besmet zijn met een ziekmakende bacterie. Sommige stippen zijn blauw, dit zijn gevaccineerde personen die immuun zijn voor de bacteriële ziekte. Met simpele regels zien ze dan hoe een infectieziekte zich verspreidt in een groep van 100 personen. Zo ontdekken ze dat een bacterie of virus niet meer (makkelijk) verspreidt als 80% van de personen gevaccineerd is. Nadat ze weten hoe een vaccin werkt vragen ze thuis welke vaccins ze eigenlijk zelf hebben gekregen en komen ze er bijvoorbeeld achter dat huisdieren ook gevaccineerd worden. Het idee achter deze les is dat ze een goed gesprekje met hun ouders voeren over vaccineren. De komende tijd krijgen meisjes én jongens in het jaar dat ze 10 worden een uitnodiging voor de HPV-vaccinatie; deze werd voorheen alleen aan meisjes en pas vanaf hun dertiende jaar gegeven. Doel van de lessenserie is om leerlingen voldoende kennis te geven over vaccins zodat ze zelf een weloverwogen keuze kunnen maken om zich te laten vaccineren.
Het lesmateriaal is gratis te bestellen via www.micro-monsters.nl.
Voor vragen over de lessenserie kun je contact opnemen met Tycho Malmberg (malmberg@nibi.nl).