,,Dit is ons huis!’’ zegt Lorena (11) trots als ze het praktijklokaal op de Herderschêeschool binnengaat. Ze sluit de deur en gaat met drie klasgenootjes en de onderwijsassistent aan de eettafel zitten. Die zegt: ,,We gaan lunchen. Wat heb je nodig Damian?’’ Hij zet een bord op tafel, een beker, legt ernaast een vork en een mes neer. ,,En een servet natuurlijk!’’ roept hij.
De zestig leerlingen van de Herderschêeschool in de Utrechtse wijk Zuilen hebben hun nieuwe ‘huis in school’ al enthousiast verkend. ,,Ze kropen in de kledingkast, gingen in bed liggen: totale nieuwsgierigheid, ze wilden echt álles bekijken,’’ lacht Diana Fernandez, de onderwijsassistent van Lorena uit de groep Duizendpoten. ,,Als een sponsje namen ze alles in zich op. Want een woonsituatie op school, daar moeten ze wel aan wennen.’’
De Herderschêeschool voor speciaal onderwijs is een van de scholen van SPO Utrecht. Het is een school voor kinderen die zeer moeilijk leren. Dit ‘huis’ is nieuw en heel bijzonder: een concrete, realistische omgeving waar zeer moeilijk lerende kinderen van 4 tot 12 jaar vaardigheden en competenties kunnen oefenen. Het is een compleet ingericht lokaal met een woonkamer, slaapkamer, werkkamer, eetkeuken.
Inspirerende omgeving
Niet alleen voor leerlingen, ook voor leerkrachten is dit een inspirerende omgeving. Lia van der Vaart: ,,We kunnen hier de tafel dekken, thee zetten, kinderen laten zien dat theepotten er heel verschillend kunnen uitzien en toch allemaal theepotten zijn. Wat is het verschil tussen een beker en een glas, waarvoor gebruik je het? Kinderen kunnen hier leren hoe ze hun bed opmaken, hoe ze zelf hun kleren aan- en uittrekken en netjes op een hangertje in de kast hangen. Oefenen met ritsen. Koffie zetten. En hoe gedraag je je in een bepaalde ruimte? Het lijkt me leuk om kinderen te laten ervaren wat je kunt doen om het gezellig te maken in de zithoek. Om iemand op bezoek laten komen…’’
Anders leren
In het voortgezet speciaal onderwijs (vso) zijn dergelijke praktijklokalen gebruikelijk, maar juist voor deze kinderen is het nodig om al van jongs af aan te kunnen oefenen. Ikea Utrecht heeft, in nauw overleg met de school, het ‘huis’ ingericht. Ikea werkt al jaren op Kanaleneiland duurzaam samen met het vlakbij gelegen Stip vso: oudere leerlingen lopen er stage en oefenen in het (ook door Ikea Utrecht ingerichte) praktijklokaal. Dat werkt daar goed. Leerlingen stromen meestal na de Herderschêeschool door naar Stip vso.
,,Veel van onze leerlingen hebben een meervoudige beperking, zoals zeer moeilijk lerend en autistisch. Ze leren op andere manieren. Heel concreet. Op een heel laag niveau, in heel, heel kleine stapjes, door te laten ervaren en te herhalen, heel gestructureerd,’’ licht directeur Ed van der Hooft toe.
Oriëntatie op mens en wereld
De leefverbanden wonen, werken en recreëren, vormen het toekomstperspectief van zeer moeilijk lerende kinderen en kinderen met een meervoudige beperking. De school speelt een belangrijke rol in het aanleren van vaardigheden waarmee deze kinderen zich in toekomstige leefverbanden kunnen redden. Dit veelomvattende leergebied ‘oriëntatie op mens en wereld’ omvat vier domeinen: ruimte, tijd, samenleving, natuur en techniek. Bij elk domein horen kerndoelen, die zijn uitgewerkt in doorlopende leerlijnen in lesprogramma’s.
Directeur Ed van der Hooft: ,,Het team analyseerde dat een deel van de kerndoelen eigenlijk nauwelijks aan bod komt in de lesmethodes. Leerkrachten, stagiaires en onderwijsassistenten van de Herderschêeschool ontwikkelden daarom recent zelf, met succes, doorlopende leerlijnen om deze hiaten op te vullen.’’
Behoefte aan een realistische plek
,,Daarmee ontstond ook behoefte aan een realistische plek waar leerkrachten heel concreet met kinderen aan de slag kunnen gaan. Geweldig dat we dit praktijklokaal hebben. Het is echt het resultaat van het initiatief van onderwijsassistenten en leerkrachten.’’
Ook op de Herderschêeschool leren kinderen lezen en schrijven en rekenen. Leerkracht Lia van der Vaart: ,,Maar we kunnen niet de hele dag met alleen rekenen en lezen bezig zijn, dat moet je vaak afwisselen met even lekker wat praktische dingen oefenen met twee of drie kinderen. Deze ruimte nodigt daarvoor uit. In de klas een tafel dekken is eigenlijk raar, hier is het vanzelfsprekend. Ik ben er echt heel blij mee.’’
Techniek oefenen
Lia van der Vaart: ,,De doorgaande leerlijnen voor techniek gaan we nog verder uitwerken, want techniek kunnen we straks ook hier oefenen. Ik verheug me er al op! Hoe ga je een stekker in het stopcontact steken? Bij onze kinderen ontbreekt het inzicht dat die pootjes precies in die gaatjes passen, dat moeten ze heel concreet leren en ervaren. We kunnen natuurlijk een tosti maken en die opeten, maar ook het tosti-apparaat openmaken en de binnenkant bekijken. Hoe werkt het? Hoe werkt de waterkoker? We kunnen hier proefjes doen. Dit lokaal heeft heel veel meerwaarde voor onze leerlingen. Zij moeten echt praktisch bezig zijn en al jong beginnen met leren hoe je dingen moet doen.’’
Directeur Ed van der Hooft: ,,Handdoeken opvouwen en in de kast leggen zijn voor ons dagelijkse, basale handelingen die wij heel vanzelfsprekend vinden. Maar onze doelgroepleerlingen hebben hier echt instructie voor nodig. Dat kan door ze in een realistische situatie inspiratie te laten opdoen.’’
Door Gerry van der Lit